SIÊU ÂM ĐO ĐỘ MỜ DA GÁY TẦM SOÁT HỘI CHỨNG DOWN

            Bs. Hà Tố Nguyên

Siêu âm đo độ mờ da gáy (ĐMDG) kết hợp với xét nghiệm máu mẹ (Beta hCG và PAPP-A) giai đoạn 11-13 tuần 6 ngày vẫn là phương pháp sàng lọc Down chuẩn hiện nay với tỷ lệ phát hiện # 90% và dương giả 5%.

Siêu âm đo ĐMDG đã được triển khai ở Việt nam 10 năm nay và hiện là một xét nghiệm thường qui để sang lọc lệch bội ở giai đoạn 12 tuần trong hầu hết các trung tâm, bệnh viện phụ sản trên cả nước. Tuy vậy trên thực tế, vẫn còn nhiều bác sĩ làm siêu âm chưa tuân thủ đúng các tiêu chuẩn khi đo ĐMDG, chưa có giấy chứng nhận thực hành đạt chuẩn đo ĐMDG của tổ chức y học bào thai FMF (Fetal Medicine Foundation).

VSUM xin giới thiệu những tiêu chuẩn cần đạt khi siêu âm đo ĐMDG theo FMF:

1. Tuổi thai: 11 - 13 tuần 6 ngày, tương ứng chiều dài đầu mông 45 - 84 mm

Lý do chọn 11 tuần vì đây là tuổi thai sớm nhất để đo sự tầm soát đòi hỏi một test chẩn đoán có sẵn và sinh thiết gai nhau trước tuổi thai này có liên quan đến những dị tật cắt cụt chi. Ngoài ra nhiều bất thường nghiêm trọng của thai có thể được chẩn đoán được với tuổi thai sớm nhất là 11 tuần.Chọn mốc 13 tuần 6 ngày là giới hạn trên vì hầu hết các thai bất thường nhiễm sắc thể có dấu hiệu da gáy dày sẽ giảm hoặc biến mất sau giai đoạn này.

2. Phóng lớn màn hình, chỉ thấy đầu và một phần ngực thai

Phóng lớn màn hình nhằm mục đích giảm sai số do đo đạc. Khi ở chế độ phóng lớn, bạn nhích trackball, chỉ sai số 0.1mm. Nếu không phóng lớn đủ, trên màn hình siêu âm thấy toàn bộ thai nhi thì khi di chuyển trackball một nấc, có thể lệch 1mm. Hình (T): phóng đại không đủ vì thấy gần hết bụng thai nhi, hình (P): Phóng đại đủ, chỉ thấy đầu và một phần ngực.

3. Thực hiện mặt cắt dọc giữa thai nhi (mid sagittal): Cần hội đủ các tiêu chuẩn:

• Thai nhi ở tư thế trung tính, đầu và cổ trên một đường thẳng, giữa cằm và ngực có một khoảng trống.
• Sóng siêu âm thẳng góc với da trước xương mũi.
• Sự hiện diện của xương mũi: Xương mũi có hiện diện nếu có 3 đường phản âm dày vùng trước xương mũi thai nhi: đường thứ 1 là da trước xương mũi, đường thứ 2 là da chóp mũi và đường thứ 3 có phản âm dày hơn là xương mũi.
• Xương hàm trên là một đường thẳng không liên tiếp lên vùng xương mũi

Tiêu chuẩn này là khó đạt nhất vì ở thời điểm này thai nhi thường có xu hướng cong lại. Khi thai nhi cong, khoảng trống giữa cằm và ngực mất, chiều dài đầu mông sẽ bị ngắn lại, tính tuổi thai và ngày dự sinh sẽ không chính xác và đo ĐMDG sẽ nhỏ hơn thực tế.Đa số các bác sĩ mới thực hành thường đo dưới chuẩn qui định do không cắt được mặt cắt dọc giữa theo chuẩn qui định.Hình (P): Đúng dọc giữa chuẩn sóng siêu âm thẳng góc với da trước xương mũi, có sự hiện diện của xương mũi. Hình (T): Không phải dọc giữa chuẩn vì không thấy xương mũi, xương hàm trên nối lên đến vùng xương mũi.

4. Vị trí đặt điểm đo:

Chọn vị trí có khoảng mờ dày nhất và vị trị đặt con trỏ là trong-trong

Các bác sĩ thực hành siêu âm đo ĐMDG, nên lấy khóa học online về siêu âm đo ĐMDG https://fetalmedicine.org/education/the-11-13-weeks-scan.

Các bạn cần đăng kí, tạo thư mục riêng bằng cách nhấp vào dòng chữ register here ở phía dưới và bên trái màn hình. Sau khi hoàn tất khóa học online, bạn gởi 3 tấm hình đo da gáy theo tiêu chuẩn qui định và nếu hình đạt, các bạn sẽ được cấp lisence và download phần mềm tính nguy cơ lệch bội miễn phí.

Các bạn có thể đọc chi tiết hơn về siêu âm 12 tuần (phiên bản tiếng Việt) http://www.fetalmedicine.com/synced/fmf/Vietnamese.pdf      

Xin vui lòng click vào khung bên dưới để xem video minh họa

Video minh họa về trường hợp Độ mờ da gáy dày